Điều ít biết về bài hát Trung thu được phát nhiều nhất 68 năm qua, được đưa vào sách giáo khoa Đức

Nhạc sĩ Phạm Tuyên dù đã lớn tuổi nhưng vẫn nhớ như in hoàn cảnh sáng tác bài hát "Chiếc đèn ông sao". Ảnh: PHT

"Chiếc đèn ông sao, sao năm cán tươi màu/ Cán đây rất dài cán cao quá đầu/ Tay cầm đèn sao em hát vang vang/ Đèn sao tươi màu của đêm rằm Trung thu" là 4 câu mở đầu của bài hát. Nhưng các em thiếu nhi miền Nam hồi đó rất thích hai câu: "Em cầm đèn sao em hát vang vang/ Đây ánh hòa bình đuổi xua loài xâm lăng". Bài hát sau khi được phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam đã nhanh chóng được nhiều em thiếu nhi yêu thích. Tôi cứ tự hỏi, phải chăng tiết tấu múa lân đã gây ấn tượng về một ngày hội vui và tạo nên sức sống cho bài ca mỗi khi đón Tết Trung thu.

Đầu năm năm 1958, tức 2 năm sau khi ra đời, Nhà xuất bản Bắc Kinh (Trung Quốc) đã chọn dịch bài "Chiếc đèn ông sao" in trong tập "Ca khúc thế giới" có phần đệm piano. Tại Việt Nam, bài hát cũng đã được đưa vào tuyển tập 50 bài hát dành cho thiếu nhi của thế kỷ 20 và một phần trích đoạn điệp khúc trong sách giáo khoa Âm nhạc lớp 8", nhạc sĩ Phạm Tuyên nói thêm.

Bài hát Trung thu của Việt Nam được đưa vào sách giáo khoa Đức

Nhạc sĩ Phạm Tuyên kể rằng, năm 1976, khi ông sang Cộng hòa Dân chủ Đức để nghiên cứu về âm nhạc trên sóng phát thanh, điều làm ông ngạc nhiên và cảm động là thấy các bạn ở Đài phát thanh Cộng hòa Dân chủ Đức cho biết có một số bài hát của ông được phát trên Đài của bạn, trong đó có bài "Chiếc đèn ông sao" được trình diễn với một tốp ca nhỏ với một dàn nhạc.

Nhạc sĩ Phạm Tuyên và con gái Phạm Hồng Tuyến. Ảnh: Phạm Hưng

Biết tin tác giả của bài hát đang ở Berlin, Tiến sĩ âm nhạc Hans-Sanulig chỉ huy và dàn dựng bài hát này đã từ Leipzig lên gặp ông và còn tặng ông một tập bài hát thiếu nhi bằng tiếng Đức, trong đó có bài "Chiếc đèn ông sao" (tên bài hát in trong sách là Von Der Sternenlaterne – Vietnamesishes Liede) có minh họa các em thiếu nhi đội nón múa dưới trăng bên những cây cau và mái nhà tranh.

"Khi tôi hỏi ai đã dịch lời bài hát này ra tiếng Đức thì Tiến sĩ Hans Sanudig trả lời là: "Đó chỉ là phỏng theo ý mà các bạn Việt Nam đang theo học ở Đức đã giới thiệu". Nhưng ông nói thêm: "Kể ra thì bản thân âm nhạc đã nói lên được nhiều ý rồi. Với tiết tấu này của đoạn "Tùng rinh rinh, tùng tùng tùng rinh rinh" rất giống với giai điệu của các lễ hội Carnaval (Lễ hội hoá trang) ở Đức nên ông quyết định phổ lời Đức cho trẻ em Đức hát và vẫn giữ nguyên câu "Tùng rinh rinh, tùng tùng tùng rinh rinh", dù không hiểu rõ nội dung bài hát. Sau đó, Tiến sĩ Hans đã phổ nhạc và lời Đức để "Chiếc đèn ông sao" vào một quyển tuyển tập âm nhạc sách giáo khoa tiếng Đức", nhạc sĩ Phạm Tuyên nhớ lại.

"Chiếc đèn ông sao" là một bài hát quen thuộc đối với rất nhiều thế hệ thiếu nhi Việt Nam. Đây là ca khúc được nhạc sĩ Phạm Tuyên sáng tác vào năm 1956. (Nguồn: YouTube Release - Topic)

NSƯT Hoàng Tùng chạm sâu vào cảm xúc khi hát về “cha mẹ già” trong dịp Trung thuĐỌC NGAY